Silindir Gömleği diğer bir deyişle Liner
Dizel makinelerde pistonumuzun çalıştığı ve havanın sıkışarak basınç ve sıcaklığının yükseldiği yanma odasının duvarlarını silindir gömlekleri ya da sektördeki adıyla laynerler oluşturmaktadır. İlk tasarımlarda silindir bloğunda bulunmayan gömlekler, bloğun ömrünün uzatılması problemine getirilen çözümlerden biridir. Yanma doğrudan blokta değil liner duvarlarında olur.
Dizel makinaların işletmesinde, majör bakımlarda yapılan iş kalemlerinden biri de laynerlerin demonte edilmesi, ölçüm, kontrol ve honlanmasıdır. Laynerlerin sökümü öncesinde kaverlerin ve pistonların sökülmüş olması gerekmektedir.
Layner sökümü için makine üreticisinin temin ettiği özel aparatların kullanılması gerekmektedir. Bir yuvaya sıkı geçmiş parça sökümünde kullanılan metotlardan olan çektirme yapabilmemize yarayan bu aparatlarla layner çoğu zaman sökülecektir.
Günümüz dizel makinelerinin çoğunda -gemilerde kullanılanların- layner ve blok etrafında soğutma suyu dolaşmaktadır. Sürekli kullanımda soğutma suyu ıslah edilmediğinde “kışır” denilen bir katman blokta oluşmakta ve ısı geçişini zayıflatmakla birlikte laynerin sökümünü zor hale getirmektedir. Bazı durumlarda layner aparat yardımıyla sökümü mümkün olmamaktadır. Aparatın saplamasının uzaması hatta kopmasına kadar giderken layner blokta kaldığı durumlar olabilir. Bu gibi durumlarda hidrolik taslar kullanımı yardımıyla bu şekilde sıkışmış olan laynerler sökülebilir.
Layner söküm sonrası detaylı temizlik ve strok boyunca iç çapının ölçülmesi gereklidir. Layner iç bölgesi pürüzsüz değildir. Yağlama yağlarının tutunabilmesi için iç bölgesi belli bir açıyla taranır. Bu tarama sonrası oluşan çizgiler yağlamayı iyileştirir. Laynerde belli saatlerle bu taramanın tekrarlanarak çizgilerin belirginleştirilmesi gerekmektedir. Bu proses sektörde honlama “honing” olarak adlandırılır. Bazı makine üreticileri honlama sonrası olması gereken yüzey pürüzlülüğünün değerini, tarama açısını vermekte ve honlama işleminin bu standarda göre olması gerektiğini belirtmektedir.
Temizliği, ölçümleri ve honlanması yapılan laynerler artık montaja hazır. Montaj öncesi bloğun detaylıca temizlenmiş, layner oturma yüzeyinin kontrol edilmiş olması önemlidir. Bazı bloklarda önceden taşlama yapılmış olup olmadığı kontrolü ve taşlama miktarına uygun şim veya pul atılması gerekebilir. Piston Top Dead Center kontrolü ile silindirlerin birbirleri arasındaki farkına bakılması uygulamacıyı güvenceye alacaktır.
Blok temizliği biten layner sızdırmazlık elemanları donatılır ve montajı gerçekleştirilir. Montaj sonrasında layner üst seviyesine kadar su alınması ile kaçak kontrolünün hemen yapılması faydalı olabilir. Piston ve kaver atılması sonrasında kaçak görülürse bu ekipmanların tekrar sökülmesi gerekebilir.
Kaynakça
(1) — Operation Manual Yanmar 6EY18L
